Zwangerschaps- en bevallingsverlof: wat is het en wanneer heeft iemand hier recht op?

Een vrouw die zwanger is en werkt of een uitkering geniet, heeft recht op betaald zwangerschapsverlof. Na de bevalling heeft zij recht op betaald bevallingsverlof. Daarnaast bestaat in beide gevallen respectievelijk het recht op een zwangerschapsuitkering en een bevallingsuitkering van het UWV. Dit geldt ook voor een zelfstandig ondernemer die vrijwillig is verzekerd voor de Ziektewet. Daarnaast bestaat de Zelfstandige en Zwanger-regeling (ZEZ), voor zelfstandigen. In de Wet Arbeid en Zorg zijn alle regels voor zwangerschaps- en bevallingsverlof opgenomen. In deze blog leggen we uit wat zwangerschaps- en bevallingsverlof inhoudt en wanneer een vrouw daar aanspraak op kan maken.

Zwangerschapsverlof

Vanaf zes weken voor de uitgerekende bevallingsdatum heeft de vrouw recht op zwangerschapsverlof, tot en met de dag van de bevalling. In het geval dat de vrouw in verwachting is van een meerling, zijn dit tien weken. Het is overigens niet verplicht om zes of tien weken van tevoren verlof op te nemen. De vrouw mag ook nog 2 weken langer doorwerken wanneer zij dit wenst, zodat ze na de bevalling nog recht heeft op twee extra weken. Daarna – 4 weken voor de uitgerekende datum – gaat het zwangerschapsverlof in. Bij meerlingen is dit dus 8 weken voor de uitgerekende datum. Zwangerschapsverlof is bedoeld voor de vrouw om zich goed te kunnen voorbereiden op de bevalling en de tijd erna. Tijdens het zwangerschapsverlof bouwt de vrouw ook vakantiedagen op en heeft zij recht op een uitkering van het UWV.

Bevallingsverlof

De dag na de bevalling, gaat het bevallingsverlof in. De vrouw heeft recht op minimaal tien weken bevallingsverlof. Tijdens het bevallingsverlof kan de vrouw bijkomen van de bevalling, zorgen voor de baby en zichzelf en wennen aan de nieuwe (thuis)situatie. De vrouw kan ervoor kiezen om deze tien weken aaneengesloten op te nemen, maar zij kan er ook voor kiezen om na een periode van zes aaneengesloten weken, het overige deel verspreid op te nemen. Zij dient dit te doen binnen een periode van maximaal dertig weken. Voor wat betreft het verlof dat dan later verspreid wordt opgenomen, geldt dat het aantal nog op te nemen weken gelijk is aan vier werkweken van de vrouw. Dus stel zij werkt 3 dagen per week en heeft nog vier weken verlof over om verspreid op te nemen, dan kan zij indien gewenst dus ook vier keer drie dagen los opnemen. De vrouw dient het verzoek met betrekking tot verspreid opnemen uiterlijk drie weken nadat het verlof is ingegaan bij de werkgever neer te leggen. De werkgever kan dit verzoek vervolgens alleen weigeren wanneer het bedrijf daardoor ernstig in de problemen komt. Tijdens het bevallingsverlof blijft de vrouw vakantiedagen opbouwen en zal zij net als bij zwangerschapsverlof een uitkering van het UWV ontvangen.

Duur van het verlof

De vrouw kan zoals gezegd zes weken voorafgaand aan de uitgerekende datum met verlof gaan. In ieder geval gaat het verlof vier weken voor de uitgerekende datum in. De dag na de bevalling begint het bevallingsverlof. Dit verlof duurt in ieder geval 10 weken. Wanneer er bijvoorbeeld voor is gekozen om vier weken voor de uitgerekende datum met verlof te gaan, dan heeft de vrouw nog recht op twee weken extra bevallingsverlof. Deze weken worden dan als het ware omgezet van zwangerschapsverlof in bevallingsverlof. Het verlof rondom de bevalling is in totaal dus in ieder geval zestien weken.

Wanneer de baby later wordt geboren dan voorspeld, wordt het verlof verlengd met die termijn. Wanneer een baby bijvoorbeeld twee weken later wordt geboren, is het totale verlof achttien weken. Wordt de baby juist eerder geboren? Dan worden de dagen waarop de vrouw recht had op zwangerschapsverlof omgezet in bevallingsverlof, de totale duur van het verlof blijft dus wel gelijk.

Ziekenhuisopname

Het komt regelmatig voor dat een kind na de bevalling wordt opgenomen in het ziekenhuis. In de eerste week is dit niet ongebruikelijk. Daarom heeft de vrouw recht op verlenging van haar bevallingsverlof wanneer het kind langer dan een week in het ziekenhuis is opgenomen. Het bevallingsverlof wordt dan verlengd met het aantal dagen dat het kind opgenomen is geweest, te rekenen vanaf de achtste dag van de opname, tot maximaal tien weken. Op die manier heeft de vrouw na de ziekenhuisopname nog de mogelijkheid om het kind thuis te verzorgen.

Overlijden van de vrouw

Het komt helaas ook voor dat de vrouw komt te overlijden na de bevalling. De partner van de vrouw heeft dan recht op het bevallingsverlof met behoud van loon. Onder partner wordt in dit geval verstaan degene die was gehuwd met de vrouw of een geregistreerd partnerschap met haar is aangegaan. Ook degene die het kind heeft erkend, heeft op dat moment recht op het bevallingsverlof. De werkgever kan in dat geval bij het UWV aankloppen voor het loon van deze werknemer.

Verplichtingen voor de werknemer

De werknemer heeft nog wel enkele verplichtingen tegenover de werkgever, de zogeheten meldingsplicht. De vrouw dient drie weken voorafgaand aan het ingaan van het zwangerschapsverlof, dit kenbaar te maken bij de werkgever. Het is verstandig om dit aan te tonen middels een zwangerschapsverklaring. De vrouw kan dit opvragen bij haar verloskundige. In veel gevallen zal de werkneemster dit eerder melden, zodat tijdig naar vervanging kan worden gekeken.

Ook dient de werkneemster door te geven wanneer zij bevallen is, uiterlijk twee dagen na de dag van de bevalling. Wanneer het kind langdurig moet worden opgenomen in het ziekenhuis, meldt zij dit ook bij de werkgever en verschaft zij de werkgever een verklaring van het ziekenhuis.

Afwijken van de wettelijke regels?

Er mag niet ten nadele van de werknemer worden afgeweken van de wettelijke regels. Zo mogen er in een cao geen kortere periodes voor het verlof worden afgesproken, langer mag natuurlijk wel. Wanneer een feestdag valt in de verlofperiode, kan worden afgesproken dat deze dag op een ander moment mag worden opgenomen.

Nova Legal helpt u graag

Aangezien van de geldende regels nooit in het nadeel van de werknemer kan worden afgeweken, is het voor een werkgever dus goed om de regels omtrent het zwangerschaps- en bevallingsverlof duidelijk voor ogen te hebben. Heeft u een vraag, of juridisch advies nodig? Onze juristen zijn gespecialiseerd in het arbeidsrecht en helpen u graag op weg. Neem vrijblijvend contact op voor meer informatie.