Schuldeisersverzuim versus schuldenaarsverzuim, wat is het en wanneer is er sprake van?

In principe worden afspraken gemaakt om na te komen. Toch komt het regelmatig voor dat een van de partijen bij een overeenkomst de gemaakte afspraken niet nakomt. Zowel de schuldeiser als de schuldenaar kan in verzuim komen. Wat dit precies inhoudt, wat hiervan de gevolgen zijn en wat de verschillen zijn tussen schuldeisersverzuim en schuldenaarsverzuim wordt duidelijk bij het lezen van deze blog.

Verzuim

Om te begrijpen wat schuldeisersverzuim en schuldenaarsverzuim precies inhoudt, is het allereerst van belang om te weten wat verzuim betekent. Dit is een toestand waarin een contractspartij kan verkeren wanneer deze na een ingebrekestelling de gemaakte afspraak nog steeds niet nakomt binnen de daarvoor gestelde termijn, terwijl dit nog wel mogelijk is. Hiervoor hoeft de andere partij niets te doen, het verzuim treedt automatisch in nadat de termijn is verlopen.

Schuldenaarsverzuim

Wanneer een schuldenaar de gemaakte afspraken niet nakomt is volgens de wet sprake van een tekortkoming in de nakoming. Schade die de schuldeiser daardoor lijdt, moet door de schuldenaar worden vergoed. Dit hoeft niet wanneer het niet-nakomen niet voor rekening en risico komt van de schuldenaar, dus simpel gezegd wanneer het niet de schuld is van de schuldenaar. De schuldenaar moet eerst in verzuim raken voordat deze verplichting tot het vergoeden van schade ontstaat, tenzij de nakoming van de verplichting blijvend onmogelijk is. In dat geval is de schuldenaar direct in verzuim.

De schuldenaar raakt pas in verzuim nadat de schuldeiser de schuldenaar met een schriftelijke aanmaning in gebreke heeft gesteld. De schuldenaar krijgt daarmee nog een redelijke termijn om na te komen. Komt de schuldenaar niet alsnog binnen deze termijn de gemaakte afspraken na, dan treedt het verzuim in. Is het nakomen van de gemaakte afspraken tijdelijk onmogelijk, of blijkt uit de houding van de schuldenaar dat het versturen van een aanmaning geen nut heeft, dan is een schriftelijke mededeling waarin de schuldenaar wordt medegedeeld dat hij aansprakelijk is voor het niet-nakomen voldoende.

De wet bepaalt dat in bepaalde situaties een ingebrekestelling zoals hierboven bedoeld niet nodig is. Bijvoorbeeld wanneer uit een mededeling van de schuldenaar moet worden afgeleid dat deze de gemaakte afspraken niet zal nakomen, of de verplichting van de schuldenaar voortvloeit uit een onrechtmatige daad.

Schuldenaarsverzuim biedt de schuldeiser de mogelijkheid om bepaalde rechten in te roepen, zoals ontbinding van de overeenkomst of het vorderen van schadevergoeding. Wanneer de schuldenaar in verzuim is biedt de wet hem nog wel een kans om te voorkomen dat de schuldeiser actie onderneemt. De schuldenaar kan het verzuim zuiveren, wat betekent dat hij alsnog de gemaakte afspraken en verplichtingen behoorlijk nakomt en eventuele schade die tijdens het verzuim is ontstaan moet vergoeden. Met het zuiveren van verzuim is de schuldenaar dus nog steeds verplicht om de geleden schade te vergoeden, maar kan hij voorkomen dat de schade verder oploopt.

Schuldeisersverzuim

Vaak is er sprake van verzuim omdat een schuldenaar de gemaakte afspraken niet nakomt, zoals hierboven omschreven. Maar bij schuldeisersverzuim ligt dit iets anders. Hiervan is namelijk sprake wanneer de eisende partij het de schuldenaar onmogelijk maakt om de gemaakte afspraken na te komen. De partij die moet nakomen wil en kan dus wel nakomen, maar wordt hierin tegengehouden door de eisende partij. In dergelijke gevallen kan een beroep op schuldeisersverzuim een schuldenaar beschermen tegen dit gedrag van de schuldeiser, zodat de schuldenaar niet de schuld krijgt van het niet nakomen.

Het begrip schuldeisersverzuim kan worden uitgelegd als de situatie waarin het niet de schuld is van de schuldenaar dat de gemaakte afspraken niet worden nagekomen, maar van de schuldeiser. Het is de bedoeling dat een schuldeiser aan een schuldenaar de mogelijkheid biedt om na te komen en hier ook aan meewerkt. Doet hij dit niet, dan kan een beroep op schuldeisersverzuim ervoor zorgen dat de gevolgen van het niet kunnen nakomen van de verplichtingen door de schuldenaar, voor rekening en risico van de schuldeiser komen. Als de schuldenaar nadeel ondervindt van het niet kunnen nakomen, kan de schuldeiser hiervoor aansprakelijk worden gehouden.

Voorbeeld: Henk koopt een schutting bij een tuincentrum waarbij hij de koopprijs direct betaalt en afspreekt met het tuincentrum dat de schutting bij hem thuis wordt bezorgd. De bezorgservice probeert meerdere malen om de schutting bij Henk thuis te bezorgen maar Henk is niet thuis en het hek voor zijn huis is dicht. Ook op de vraag of Henk de schutting dan zelf ophaalt bij het tuincentrum reageert hij niet, ondanks diverse telefoontjes en e-mails. Door toedoen van Henk kan het tuincentrum haar verplichtingen niet nakomen.

Schuldeisersverzuim zorgt voor een overmacht situatie bij de schuldenaar. Dit betekent dat het niet-nakomen niet aan de schuldenaar kan worden toegerekend. De schuldenaar kan hiervoor ook niet aansprakelijk worden gesteld door de schuldeiser. Wanneer het schuldeisersverzuim eindigt, stopt de overmacht situatie en kan de schuldenaar weer worden verplicht om na te komen. Door de overmacht situatie die ontstaat, sluiten schuldeisersverzuim en schuldenaarsverzuim elkaar uit. Met andere woorden: schuldeisersverzuim en schuldenaarsverzuim kunnen niet tegelijkertijd bestaan.

Nova Legal

Komt uw wederpartij de gemaakte afspraken niet na of wordt het u juist onmogelijk gemaakt om aan uw verplichtingen te voldoen? Dit kan vervelende situaties opleveren en het is in dat geval fijn om te weten waar u juridisch gezien aan toe bent en welke stappen u kunt ondernemen. Nova Legal helpt u graag hierbij en voorziet u van een helder en bruikbaar advies, of staat u indien nodig bij in de rechtszaal of daarbuiten.