Haviltex arrest: overeenkomst is meer dan alleen wat op papier staat

Het Haviltex criterium bepaalt dat bij de uitleg van een bepaling uit een overeenkomst niet alleen kan worden gekeken naar de taalkundige uitleg van de bepaling; ook de bedoeling van de partijen en de verdere omstandigheden spelen ook een rol.

De situatie – Haviltex versus Ermes en Langerwerf

De naam Haviltex zegt u misschien niet direct iets, maar dit arrest speelt nog altijd een rol in veel zaken. Ook u kunt zomaar eens partij zijn of worden in een zaak waarin het Haviltex arrest een rol speelt. De situatie in deze zaak was als volgt:

Het is 1976. Ermes en Langerwerf verkopen een machine die piepschuim snijdt aan het bedrijf Haviltex. In de koopovereenkomst staat een bepaling dat de machine tot het einde van het jaar waarin de machine is geleverd mag worden teruggegeven. 

Een teruggave van de machine heeft ontbinding van de overeenkomst tot gevolg. Dit betekent dat de verkoper het door de koper betaalde bedrag moet terugbetalen.

Haviltex, de koper van de machine, wil halverwege dat jaar de machine teruggeven aan de verkoper en zijn geld terugkrijgen. Ermes en Langerwerf accepteren deze teruggave niet, omdat Haviltex geen goede reden heeft om de machine terug te geven.

Volgens Ermes en Langerwerf betekent de bepaling uit de overeenkomst niet dat de machine zonder goede reden kan worden teruggeven. Ontbinding zonder een goede reden is volgens hen dus niet mogelijk.

Haviltex is het hier niet mee eens. Het bedrijf stelt dat in de koopovereenkomst alleen staat dat de machine voor het einde van het desbetreffende jaar kan worden teruggeven. De overeenkomst zegt niets over een goede reden.

De partijen komen er niet uit en stappen naar de rechter. 

Het oordeel van de rechter

Zowel de rechtbank Breda als het hof oordelen dat Haviltex de machine zonder reden mag teruggeven om zo de overeenkomst te ontbinden. Dit staat namelijk in een bepaling in de overeenkomst.

In cassatie bij de Hoge Raad

De zaak gaat in cassatie bij de Hoge Raad. De Hoge Raad oordeelt anders. Zij stellen dat er nooit alleen mag worden gekeken naar de taalkundige uitleg van de bepalingen. Met andere woorden: niet alleen de betekenis van de letterlijke tekst op de overeenkomst is doorslaggevend.

Er moet ook worden gekeken naar de betekenis die de partijen geven aan de bepalingen. In andere woorden: wat bedoelen de partijen met de bepaling(en)? 

Volgens de Hoge Raad zijn de overige omstandigheden van het geval ook van belang, zoals de maatschappelijke kringen waarin de partijen zich bevinden.

In het geval van Ermes en Haviltex stelt de Hoge Raad Ermes in het gelijk. Haviltex mag de machine niet zonder goede reden terugbrengen en zo haar geld terugkrijgen.

Het Haviltex criterium

Het oordeel van de Hoge Raad zorgde voor een nieuw criterium binnen de rechtspraak: het Haviltex criterium. Dit criterium wordt vandaag de dag nog regelmatig gebruikt.

Het Haviltex criterium:

Als tussen partijen de vraag rijst hoe (een bepaling uit) de tussen hen geldende overeenkomst moet worden uitgelegd, kan nooit alleen maar gekeken worden naar een zuiver taalkundige uitleg van deze bepaling(en). 

Meer dan wat er op papier staat

Kortom, bij de uitleg van een (bepaling uit een) overeenkomst is de puur taalkundige uitleg van wat er staat geschreven niet voldoende. De bedoeling van partijen en de verdere omstandigheden van het geval zijn ook van belang.

Heeft u hulp nodig bij een overeenkomst, neem dan vrijblijvend contact met ons op. Wij zijn gespecialiseerd in het overeenkomstenrecht en kunnen u helpen met uw vraagstuk.