Vakantiedagen van werknemers: hoe zit het?

Vakantie en vakantiedagen: altijd een populair en interessant thema. In deze blog leggen we uit hoe het precies zit met wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen, hoe lang deze dagen houdbaar zijn en of een werkgever zijn personeel kan verplichten bepaalde periodes vakantie te nemen.

Wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen

Zolang een werknemer recht heeft op loon, bouwt hij of zij vakantiedagen op. Vakantiedagen zijn onder te verdelen in wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen.

Op grond van de wet is bepaald dat iedere werknemer recht heeft op vakantiedagen. Dit zijn wettelijke vakantiedagen. Het aantal wettelijke vakantiedagen waarop een werknemer recht heeft, hangt af van het aantal uren dat de werknemer per week werkt. Iedere werknemer heeft recht op vier keer het aantal uren dat hij wekelijks werkt.

Een werkgever kan besluiten werknemers meer vakantiedagen te geven. Dit noemen we bovenwettelijke vakantiedagen. De werkgever is niet verplicht om extra vakantiedagen aan de werknemer te geven.

De opbouw van wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen gebeurt naar rato. Dit betekent dat het aantal dagen afhankelijk is van het aantal maanden dat iemand per jaar werkt.

Een voorbeeld ter illustratie:

Werkt een werknemer een jaar lang 32 uur per week, dan heeft hij recht op 128 uur aan vakantie per jaar. Dus wanneer de werknemer werkdagen van acht uur heeft, dan heeft hij recht op minimaal zestien vakantiedagen per jaar. Stel, de werknemer heeft een contract van een half jaar, dan heeft hij recht op de helft van het eerder genoemde aantal dagen. Hij heeft dan dus recht op minimaal acht vakantiedagen. Dit zijn wettelijke vakantiedagen; de werkgever is verplicht dit aantal dagen vrij te geven als de werknemer hierom verzoekt.

Hoe lang zijn vakantiedagen houdbaar?

Voor de houdbaarheid van vakantiedagen is er een verschil tussen de wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen van een werknemer. Wettelijke vakantiedagen zijn zes maanden houdbaar. Dit houdt in dat een werknemer tot en met zes maanden na de afloop van het jaar (waarin de dagen zijn opgebouwd) gebruik mag maken van deze vakantiedagen. Bovenwettelijke vakantiedagen zijn langer geldig, namelijk vijf jaar.

Werkgevers kunnen werknemers niet verplichten om eerst de dagen die het langste houdbaar zijn als eerste op te nemen. Werknemers moeten namelijk eerst de dagen kunnen opnemen die het eerst vervallen.

Verplichte vrije dagen

Soms wil een werkgever zijn werknemers verplichten om een vrije dag te nemen. Een bekend voorbeeld hiervan is oudejaarsdag. Veel mensen willen deze dag vrij en veel bedrijven willen deze dag dicht.

Het is mogelijk om werknemers te verplichten om op een specifieke datum een vrije dag te nemen. Deze dagen gaan af van de (wettelijke of bovenwettelijke) vakantiedagen van de werknemer. Er is geen maximum aan het aantal verplichte dagen dat een werkgever mag opleggen. Een werkgever kan dit echter niet zomaar doen. Dit mag alleen als in de arbeidsovereenkomst of cao staat opgenomen dat een werkgever dit mag doen. Hier moet ook in worden genoemd om hoeveel dagen het gaat. Wanneer deze bevoegdheid niet in de arbeidsovereenkomst of cao staat, dan is het als werkgever niet mogelijk om werknemers een verplichte vrije dag te laten opnemen. Het aantal vrije dagen dat een werkgever verplicht aan de werknemer oplegt moet uiteraard wel redelijk te zijn.

Vakantie opnemen

Wanneer er niets in de arbeidsovereenkomst of cao is opgenomen, geldt in principe dat de werknemer vrij is om te kiezen wanneer hij of zij de vakantie opneemt.

In sommige gevallen ziet een werkgever graag dat de werknemer in een bepaalde periode vakantie opneemt, bijvoorbeeld in de zomer. De werkgever kan werknemers verplichten om in een bepaalde periode hun vakantie op te nemen. Maar dat mag niet zomaar. De bevoegdheid om dit als werkgever te mogen doen moet zijn opgenomen in de arbeidsovereenkomst of cao.

Ondanks het feit dat een werknemer zelf zijn vakantie kan bepalen, kan de werkgever dit verzoek afwijzen. Dit mag alleen wanneer de werkgever hier zwaarwichtige redenen voor heeft.

Van zwaarwichtige redenen is niet snel sprake. Ter illustratie: wanneer een werkgever andere werknemers moet inhuren om te zorgen dat een werknemer op vakantie kan, dan is dit geen zwaarwichtig belang van de werkgever.

Ziekte tijdens vakantie

Soms wordt een werknemer ziek tijdens de vakantie. Wanneer een werknemer zich ziek meldt tijdens de vakantie, worden de dagen dat een werknemer ziek is in deze vakantie omgezet naar ziektedagen. Hierbij wordt rekening gehouden met de voorschriften uit de arbeidsovereenkomst. Zo kan hierin zijn opgenomen dat de ziektedagen eerst van de bovenwettelijke vakantiedagen worden afgetrokken. Hiervoor geldt wel dat een werkgever de wettelijke vakantiedagen nooit mag aantasten; de werkgever mag geen ziektedagen aftrekken van de wettelijke vakantiedagen van een werknemer.

Vakantiedagen opbouwen tijdens ziekte

Ook wanneer een werknemer langdurig ziek is, bouwt deze werknemer vakantiedagen op. Er wordt dus geen onderscheid gemaakt tussen een zieke en een niet-zieke werknemer voor wat betreft het opbouwen van vakantiedagen.

Vakantiedagen inzetten tijdens ziekte

Wanneer een langdurig zieke werknemer vakantiedagen wil opnemen, moet hij hiervoor toestemming vragen aan de bedrijfsarts en de werkgever. Voordat de partijen akkoord geven, moeten zij vaststellen dat de vakantie het herstel en de re-integratie niet belemmert.

Soms zet een zieke werknemer zijn vakantie in zonder hiervoor eerst toestemming te vragen en te krijgen. Dit kan dan consequenties hebben voor de desbetreffende werknemer. De gevolgen verschillen afhankelijk van de situatie. Het kan hierbij gaan om het stoppen met loondoorbetaling, maar ook ontslag kan een consequentie zijn.

De juristen van Nova Legal

In deze blog hebben we u een kijkje gegeven in de vakantie van werknemers en de regels die hierop van invloed zijn. Wilt u regelen dat uw werknemers op vaste tijdstippen hun vakantie opnemen? Heeft u vragen over vakantierechten van langdurig zieke werknemers? Of wilt u regels omtrent vakantie op de juiste manier in uw arbeidsovereenkomst opnemen? De juristen van Nova Legal helpen u graag!

Meer weten over het arbeidsrecht?

Download dan onze whitepaper ‘Ondernemen met personeel‘. In de whitepaper vertellen we alles wat een werkgever moet weten over werken met personeel. Van het aangaan van een arbeidsovereenkomst tot het ontslag en alles wat hier tussenin zit, zoals vakantie en ziekte.