Ga naar hoofdinhoud
Motiveringsbeginsel Blog Nova Legal

Motiveringsbeginsel: wat houdt het in?

In de week van 21 tot en met 25 september 2020 is het de week van de rechtspraak. In deze week behandelen we de algemene beginselen van behoorlijk proces. Iedere dag bespreken we één van deze beginselen. Deze blog gaat over het motiveringsbeginsel, wat dit beginsel precies inhoudt en hoe het werkt in de praktijk.

Algemene beginselen van behoorlijk proces: wat zijn dat?

De algemene beginselen van behoorlijk proces zijn kort gezegd de juridische kwaliteitseisen die aan de rechtspraak worden gesteld. Deze beginselen beschermen het recht op een eerlijk proces en behoeden burgers tegen willekeur van de overheid en haar rechtsprekende instanties. Het recht op een eerlijk proces is afgeleid uit artikel 6 van het EVRM en is verankerd in onze Grondwet. Het motiveringsbeginsel is één van die beginselen en is vastgelegd in artikel 121 van de Grondwet:

Met uitzondering van de gevallen bij de wet bepaald vinden de terechtzittingen in het openbaar plaats en houden de vonnissen de gronden in waarop zij rusten. De uitspraak geschiedt in het openbaar.

Het motiveringsbeginsel: wat houdt dat in?

Het motiveringsbeginsel houdt een plicht van de rechter in om vonnissen te motiveren. Daartegenover hebben de partijen in een gerechtelijke procedure recht op een deugdelijke en begrijpelijke motivering. De rechter moet zijn vonnis onderbouwen met argumenten die overtuigend en juridisch gezien rechtmatig zijn. De rechter moet duidelijk maken hoe hij tot zijn beslissing is gekomen en welke afwegingen hij daarbij heeft gemaakt. Hij moet aangeven hoe het recht luidt en hoe de feiten en het recht samen toegepast moeten worden. Het is alleen niet zo dat de rechter een gedetailleerd antwoord moet geven op elk argument dat wordt ingebracht.

Een rechter is vrij in zijn motivering, maar de motivering moet wel begrijpelijk zijn. Ook moet het vonnis niet zichzelf tegenspreken. Een verdere invulling van de motivering is afhankelijk van de omstandigheden van het geval, zoals waar het partijdebat over gaat en de aard van de voor de rechter gebrachte kwestie.

Het doel van het motiveringsbeginsel

Zoals gezegd vloeit het motiveringsbeginsel voort uit het recht op een eerlijk proces. Het motiveringsbeginsel brengt in dat kader met zich mee dat beslissingen en de gedachtegang van rechters controleerbaar en aanvaardbaar moeten zijn.

Controleerbaar

Een rechter moet zijn vonnis goed motiveren, niet alleen zodat hij zelf na kan gaan of hij de juiste beslissing heeft genomen, maar ook zodat een hoger beroep rechter kan bekijken hoe hij tot dat oordeel is gekomen. Ook kunnen rechters hun uitspraken op elkaar afstemmen, zodat in gelijke gevallen gelijk beslist wordt. Omdat uitspraken over het algemeen openbaar gemaakt worden, is daarnaast voor iedereen in te zien hoe een rechter tot zijn beslissing is gekomen.

De controlefunctie is bovendien van belang vanwege het vertrouwen in de rechterlijke macht. Rechters zijn tenslotte aangewezen om dergelijke beslissingen te kunnen en mogen nemen.

Aanvaardbaar

Door een goede motivering zal een verliezende partij gemakkelijker zijn ‘nederlaag’ kunnen accepteren. Een rechter bespreekt dan ook in ieder geval de essentiële stellingen van beide partijen. Doordat een rechter met zijn vonnis duidelijk maakt hoe hij tot zijn beslissing is gekomen, kan een partij ook de afweging maken of hij of zij wel in hoger beroep moet gaan.

Wilt u advies over uw verkregen vonnis?

Een vonnis houdt dus de gronden in waarop de beslissing van de rechter berust. Het is van belang dat de rechter de belangrijkste stellingen van beide partijen behandeld. Soms komt het voor dat een voor een partij belangrijke stelling niet of niet voldoende is besproken in het vonnis. Deze partij kan dan bedenken of het zinvol is om in hoger beroep te gaan. Een jurist kan helpen bij het maken van die beslissing. Heeft u een vonnis ontvangen en heeft u advies nodig hierover? Nova Legal helpt u graag!

Neem contact op
Back To Top