Is een ingebrekestelling altijd vereist?

Wanneer u een overeenkomst heeft gesloten en de wederpartij komt zijn verplichtingen niet na, is er sprake van een tekortkoming, en kunt u de overeenkomst ontbinden. Wanneer de tekortkoming aan de wederpartij kan worden toegerekend, is er sprake van wanprestatie. In dat geval kunt u naast ontbinding ook schadevergoeding vorderen. Zolang de wederpartij zijn verplichtingen echter nog kan nakomen, kunt u de vordering tot ontbinding of schadevergoeding niet direct instellen. U moet de wederpartij dan eerst in gebreke stellen. Dit betekent dat u de wederpartij schriftelijk de mogelijkheid moet bieden om zijn verplichting alsnog binnen een redelijke termijn na te komen. Blijft uw wederpartij in gebreke om aan zijn verplichtingen uit de overeenkomst te voldoen, dan treedt verzuim in en daarmee ontstaat de mogelijkheid om ontbinding van de overeenkomst en/of schadevergoeding te vorderen. 

In sommige gevallen treedt verzuim van rechtswege in. Dit houdt in dat er, anders dan voornoemde, géén ingebrekestelling vereist is. Hieronder zullen de situaties worden besproken waarbij geen ingebrekestelling vereist is voor het intreden van verzuim. 

 Het verstrijken van een fatale termijn 

De eerste situatie die de wet noemt is het verstrijken van een bepaalde termijn zonder dat de wederpartij zijn verplichtingen is nagekomen. Het moet dan gaan om een fatale termijn. Hierbij kunt u bijvoorbeeld denken aan de uiterste betaaldatum van de huurprijs. Het is gebruikelijk dat in het huurcontract wordt afgesproken dat de maandelijks verschuldigde huur bij vooruitbetaling op de eerste van de maand moet zijn voldaan. Heeft de huurder de huur niet op de eerste van de maand voldaan, dan is hij van rechtswege in verzuim. Niet elke afgesproken termijn is overigens per definitie een fatale termijn. Er zal per situatie beoordeeld moeten worden of er sprake is van een fatale termijn en dus of een ingebrekestelling al dan niet vereist is om het verzuim te laten intreden. 

Verbintenis uit onrechtmatige daad of schadevergoeding 

Ook in de gevallen waarbij de verplichting voortvloeit uit onrechtmatigde daad of strekt tot schadevergoeding wegens wanprestatie, en deze verplichting niet wordt nagekomen, is geen ingebrekestelling vereist voor het laten intreden van verzuim. Van een onrechtmatige daad is bijvoorbeeld sprake wanneer er met een voetbal een ruit ingegooid wordt. Wanprestatie houdt in dat de wederpartij zijn deel van de overeenkomst niet nakomt, en dat dit hem kan worden toegerekend. 

Mededeling van de wederpartij 

Het derde geval waarbij de wet bepaalt dat het verzuim van rechtswege intreedt is de situatie waarbij de wederpartij zelf laat weten dat hij zal tekortschieten in de nakoming van zijn verplichting. Het zou zinloos zijn om de wederpartij die reeds heeft aangeven niet te zullen nakomen, alsnog in gebreke te moeten stellen om ontbinding of schadevergoeding te kunnen vorderen. Hoewel het gaat om een vormvrije mededeling, hetgeen betekent dat bijvoorbeeld een telefoontje voldoende is, is het raadzaam om de mededeling van de wederpartij op schrift te hebben. In dat geval kunt u namelijk in een gerechtelijke procedure aantonen wat de wederpartij precies verklaard heeft. Aangezien discussie kan bestaan over de vraag of uit de mededeling van de wederpartij kan worden opgemaakt dat hij de verplichting niet zal nakomen, verdient het de voorkeur om zekerheidshalve een ingebrekestelling te sturen.   

Rechtspraak  

De Hoge Raad heeft bepaald dat de wettelijke opsomming van gronden voor verzuim zonder ingebrekestelling niet limitatief is. Dat betekent dat er ook andere gevallen mogelijk zijn waarin de schuldenaar in verzuim raakt zonder dat er een ingebrekestelling vereist is, namelijk op grond van redelijkheid en billijkheid. Een voorbeeld hiervan is de situatie waarin een schuldeiser de schuldenaar meerdere malen heeft gewezen op herstel van een ondeugdelijk product en de schuldenaar er niet in is geslaagd om dit te herstellen. Het is dan begrijpelijk dat de schuldeiser er geen vertrouwen meer in had dat de schuldenaar het product nog zou herstellen en de overeenkomst derhalve zou nakomen. Dit leidt ertoe dat op grond van de redelijkheid en billijkheid de schuldenaar van rechtswege in verzuim is komen te verkeren, zonder dat nog een ingebrekestelling nodig is. De schuldeiser kan de overeenkomst ontbinden en/of schadevergoeding vorderen. 

Het is dus denkbaar dat u de wederpartij op basis van de wet in gebreke had moeten stellen, maar dat een ingebrekestelling in dat specifieke geval toch niet vereist is. Of zo’n situatie zich voordoet, staat ter beoordeling van de rechter en zal per geval beoordeeld moeten worden. Treedt verzuim niet van rechtswege in en wilt u geen risico lopen? Dan doet u er verstandig aan om een correcte schriftelijke ingebrekestelling aan uw wederpartij te sturen. 

Komt uw wederpartij zijn verplichtingen niet na? 

Komt uw wederpartij zijn verplichtingen uit de overeenkomst niet na, en wilt u weten welke maatregelen u kunt nemen? Neem dan contact met ons op! Wij adviseren u graag!